Los «soldados de Franco». Entre la movilización ciudadana y el reclutamiento militar obligatorio. Galicia, 1936-1939

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.53351/ruhm.v2i4.46

Palabras clave:

guerra civil española, reclutamiento militar, movilización civil, ejército sublevado, soldados

Resumen

El artículo se en la configuración del contingente militar insurgente durantela Guerra Civilen Galicia. Un ejército formado de una movilización ciudadana y de un reclutamiento militar que afectó a los varones de entre 18 y 35 años. La primera parte está dedicada al escenario sociopolítico previo, que sirve para entender la actitud que tuvo esa generación a partir del 18 de julio. En el siguiente apartado se presentarán las primeras hipótesis que explican los motivos y como se desarrolló la movilización civil. Finalmente, se expondrá el funcionamiento del sistema de alistamiento militar empleado por el ejército sublevado.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Francisco J. Leira Castiñeira, G.I. HISTAGRA-Universidade de Santiago de Compostela

Francisco J. LEIRA CASTIÑEIRA (A Coruña, 1987). Máster en Historia contemporánea por la Universidade de Santiago de Compostela. Está terminando su doctorado sobre la movilización militar en Galicia durante la Guerra Civil Española. Miembro del G.I. HISTAGRA

Citas

Fuentes primarias:

Fondo HISTORGA de fonte oral. Universidade de Santiago de Compostela (https://www.usc.es/es/departamentos/hiscoamg/UPDOC.html)

Fondos oral e documental do Proxecto Interuniversitario "Nomes e Voces" (http://www.nomesevoces.net/)

Fondos administrativos y judiciales del Archivo Intermedio de la Región Militar Noroeste de Ferrol

Fuentes secundarias;

ARTIAGA REGO, Aurora: “Propaganda y movilización civil en el golpe de estado de 1936. ¿Una nueva Covadonga?”. En: Comunicaciones del VIII Encuentro Internacional de Investigadores sobre el Franquismo, Barcelona, noviembre de 2013, pp. 27-28. Disponible en: https://www.dropbox.com/sh/c9o96yl1n912dl2/wzLhOwSssC/Artiaga%2C%20Aurora.pdf, Consultado por última vez el 15/11/2013.

ARTIAGA REGO, Aurora: “«Todo por España y España para Dios». A Bandera Legionaria Gallega de Falange Española na Guerra Civil”. En E. Grandío Seoane, X. L. Axeitos y R. Villares, A patria enteira. Homenaxe a Xosé Ramón Barreiro, Santiago de Compostela, USC/CCG/RAG, 2008.

BALBOA LÓPEZ, Jesús: “Soldados e desertores: os galegos e o servicio militar no século XIX”. En: CASTRO, Xavier y DE JUANA LÓPEZ, Jesús (eds.) (1991): Mentalidades colectivas e ideoloxias, Xornadas de Historia de Galicia, Ourense, Deputación Ourense.

CABO, Miguel. (1998): O agrarismo, Vigo, A Nosa Terra.

CARDONA, Gabriel (1983): El Poder militar en la España contemporánea hasta la guerra civil, Madrid, Siglo XXI.

CAZORLA SÁNCHEZ, Antonio: “Sobre el primer Franquismo y la extensión de su apoyo popular”, Historia y política: Ideas, procesos y movimientos sociales, nº 8 (2002), pp. 303-320

CORRAL, Pedro (2006): Desertores. La Guerra Civil que nadie quiere contar, Madrid, Debate

CRUZ MARTÍNEZ, Rafael (2009): En el nombre del pueblo: República, rebelión y guerra en la España de 1936, Madrid, Siglo XXI

DÁVILA Y HUGUE, José María (1942): Legislación Penal de Ejércitos de España, Madrid, Aldecoa.

DOMÍNGUEZ ALMANSA, Andrés (1997): A Formación da sociedade civil na Galicia rural: asociacionismo agrario e poder local en Teo (1890-1940), Santiago, Grafinova.

FERNÁNDEZ FERNÁNDEZ, Eliseo: “Golpe Militar e represión no norte da provincia da Coruña”. En: GRANDÍO SEOANE, E. (ed.), Anos de odio. Golpe, represión e guerra civil na provincia da Coruña (1936-1939), A Coruña, Deputación da Coruña.

FENÁNDEZ PRIETO, Lourenzo (1992): Labregos con ciencia. Estado, sociedade e innovación tecnológica na agricultura galega, 1850-1939, Vigo, Xerais.

FERNÁNDEZ SANTANDER, C. (2000): Alzamiento y guerra civil en Galicia 1936- 1939, Sada, Ediciós do Castro (2º Ed.).

GÓMEZ BRAVO, Gutmaro y MARCO, Jorge (2011): La obra del miedo. Violencia y sociedad en la España Franquista (1936-1950), Barcelona, Península

GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo (2011): Contrarrevolucionarios: Radicalización violencia de las derechas durante la Segunda República, 1931-1936, Madrid, Alianza

GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo: “Límites de la “fascistización” de la derecha española durante la II República”. En: Coloquio sobre Identidades Fascistas. Fascistización y desfascistización en España, Barcelona, UAB, abril de 2013, http://grupsderecerca.uab.cat/republicaidemocracia/sites/grupsderecerca.uab.cat.republicaidemocracia/files/P_GLEZ_CALLEJA.pdf, Consultado por última vez el 20/11/2013.

GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo (2009): Rebelión en las aulas. Movilización y protesta estudiantil en la España contemporánea, 1865-2008, Madrid, Alianza

GRANDÍO SEOANE, Emilio: “A Coruña, O puntal rota da República”. En: E. Grandío Seoane (ed.), Anos de odio. Golpe, represión e guerra civil na provincia da Coruña, A Coruña, Deputación da Coruña,

GRANDÍO SEOANE, Emilio (ed.) (2007): Anos de odio. Golpe, represión e guerra civil na provincia da Coruña (1936-1939), A Coruña, Deputación da Coruña.

GRANDÍO SEOANE, Emilio. (2010): A Segunda República en Galicia. Memoria, mito e historia, Santiago, Nigratea.

GRANDÍO SEOANE, Emilio (ed.) (2011): Las columnas gallegas hacia Oviedo. Diario bélico de la guerra civil española (1936 – 1937) de Faustino Vázquez Carril, Pontevedra, Nigratea.

GRANDÍO SEOANE, Emilio: “Rumores a gritos: ruidos de sables contra el Frente Popular”. En Dossier: La Segunda República: nuevas miradas, nuevos enfoques, Hispania Nova, nº 11 (2013). Disponible en: http://hispanianova.rediris.es/11/dossier/11d012.pdf, Consultado por última vez el 01/11/2013.

MATTHEWS, James (2012): Reluctant Warriors. Republican Popular Army and Nationalist Army Conscripts in the Spanish Civil War, 1936-1939, Oxford, OUP.

MÍGUEZ MACHO, Antonio: “Las milicias ciudadanas en Galicia durante la Guerra Civil (1936-1939)”. En VV. AA. (2013): Claves del mundo contemporáneo. Debate e investigación: Actas del XI Congreso de la Asociación de Historia Contemporánea, Granada, Cómares, formato CD.

MIGUEZ MACHO, Antonio y CABO, Miguel: “Pisando la dudosa luz del día: El proceso de democratización en la Galicia rural de la Restauración”. En: Ayer, 89 (2013), pp. 23-65.

MOSSE, George L. (1990): Fallen Soldiers. Reshaping the memory of the World Wars, Londres, Oxford U.P.

PRADA RODRÍGUEZ, Julio (2006) De la agitación republicana a la represión franquista. Ourense 1936-1939, Barcelona, Ariel.

PRADA RODRÍGUEZ, Julio (2004): Ourense, 1936-1939. Alzamento, guerra e represión, Sada, Ediciós do Castro

REY REGUILLO, Fernando (Ed.) (2011): Palabras como puños. La intransigencia política en la Segunda República Española, Madrid, Tecnos.

REGUEIRO MÉNDEZ, Rosalía: “Fichados. Un estudo de caso: O Índice alfabético-onomástico de investigados-informados por la Delegación de Orden Público (A Coruña, 1938)”. En GRANDÍO SEOANE, Emilio (2011): Vixiados. Represión, investigación e vixilancia na Galiza da Guerra Civil (1936-1939), Santiago, Laiovento.

SEIDMAN, Michael (2003): A ras de suelo. Historia social de la República durante la Guerra Civil, Madrid, Alianza.

SEIDMAN, Michael (2012): La Victoria Nacional. La eficacia contrarrevolucionaria en la Guerra Civil, Madrid, Alianza

SOUTO BLANCO, María Jesús (1999): La represión franquista en la provincia de Lugo (1936-1940), Sada, Ediciós do Castro.

SOUTO KUSTRÍN, Sandra: “Entre el Parlamento y la calle: políticas gubernamentales y organizaciones juveniles en la Segunda República”, Ayer, 59 (2005), pp. 97-122.

.

UGARTE TELLERÍA, Javier (1998): La Nueva Covadonga insurgente. Orígenes sociales y culturales de la Sublevación de 1936 en Navarra y el País Vasco, Madrid, Biblioteca Nueva

Descargas

Publicado

2015-10-19

Cómo citar

Leira Castiñeira, F. J. (2015). Los «soldados de Franco». Entre la movilización ciudadana y el reclutamiento militar obligatorio. Galicia, 1936-1939. Revista Universitaria De Historia Militar, 2(4), 16–42. https://doi.org/10.53351/ruhm.v2i4.46